kûâ
Aller à la navigation
Aller à la recherche
Yângâ tî Sängö[Sepe]
Pandôo [Sepe]
Sêkûne | Sêmîngi |
---|---|
kûâ | âkûâ |
\kwa˥\ | \a˥.kwa˥\ |
kûâ \kwa˥\
- ...
- Sö lo gä ndurü, lo bâa kûâ tî mamâ tî bâgara na sêse. — (Paul Ziki, « Wabätängö-Nyama na Wafängö-Yälä » na auteur, Gä, ë fono na yâ tî Bêafrîka , 1992 → dîko mbëtï)
- ...
Âpendâsombere[Sepe]
Âgbïänngö-yângâ[Sepe]
(1)
- Abkhaze : псра (ab)
- Adyghé : лӏэныгъ (ady)
- Afar : raba (aa)
- Afrikaans : dood (af)
- Ainüu (Zapöo) : ライ (ain) rayi, ラヤㇺペ (ain) rayampe
- Albanais : vdekje (sq) linô gâlï, mort (sq) linô kôlï
- Altaï tî Mbongo : ӧлӱм (alt)
- Amarîki : ሞት (am)
- Angelë : death (en)
- Ngbêne Angelë : dēaþ (ang) linô kôlï
- Arâbu : مَوْت (ar) linô kôlï, وَفَاة (ar) linô gâlï
- Arâbu tî Golfe : موت (afb) mōt linô kôlï, وفاة (afb) wafāt linô gâlï
- Arâbu tî Kâmitâ : موت (arz) mōt linô kôlï
- Arâbu tî Mbongo tî Levant : موت (ajp) mōt linô kôlï
- Araméen : מוֹתָא (arc) môṯā linô kôlï
- Armenïi : մահ (hy), վախճան (hy)
- Aroumain : moarte (roa-rup)
- Assamais : মৃত্যু (as), মৰণ (as)
- Asturien : muerte (ast) linô gâlï
- Avar : хвел (av), хвей (av)
- Azeri : ölüm (az), vəfat (az)
- A’tong : thyiwami (aot)
- Bachkir : үлем (ba), әжәл (ba)
- Basque : heriotza (eu)
- Bengäli : মৃত্যু (bn), ইন্তেকাল (bn), ওফাত (bn), মরণ (bn)
- Bichlamar : ded (bi)
- Bielörûsi : смерць (be) linô gâlï, сьмерць (be) linô gâlï (Taraškievica)
- Bole : moto (bol)
- Bouriate : үхэл (bua)
- Breton : marv (br) linô kôlï
- Bulugäri : смърт (bg) linô gâlï
- Cantonais : 死亡 (zh-yue) sei2 mong4
- Carélien : kuolema (krl), kuolenda (krl), kuolenta (krl), šurma (krl)
- Catalan : mort (ca) linô gâlï
- Cebuano : kamatayon (ceb)
- Cherokee : ᎠᏲᎱᎯᏍᏗ (chr)
- Chleuh : tamttant (shi) linô gâlï
- Chor : ӧлӱш (cjs) ölüş
- Cingalais : මරණය (si)
- Copte : ⲙⲟⲩ (cop)
- Cornique : mernans (kw) linô kôlï
- Dalmate : muart (dlm) linô kôlï
- Danemêrke : død (da) linô kôlï wa gâlï
- Dargwa : бебкӀа (dar)
- Divehi : މަރު (dv), ޥަފާތް (dv)
- Dolgane : өлүү (dlg) ölüü
- Ênnde : morte (it) linô gâlï, dipartita (it) linô gâlï, decesso (it) linô kôlï, morire (it) linô kôlï
- Enndonezïi : mati (id)
- Erza : кулома (myv)
- Espanyöl : muerte (es) linô gâlï
- Esperanto : morto (eo)
- Estonien : surm (et)
- Evenki : буни (evn)
- Farânzi : mort (fr) linô gâlï, décès (fr) linô kôlï
- Ngbêne Farânzi : mort (fro) linô gâlï
- Farsî : موت (fa) mowt, مرگ (fa) marg, وفات (fa) vafât, درگذشت (fa) dargozašt
- Fëlânde : kuolema (fi)
- Féroïen : deyði (fo) linô kôlï
- Frioulan : muart (fur) linô gâlï
- Frison : dea (fy) linô kôlï
- Gaélique écossais : bàs (gd) linô kôlï, caochladh (gd) linô kôlï, eug (gd) linô kôlï
- Gaélique irlandais : éag (ga) linô kôlï, bás (ga) linô kôlï
- Gagaouze : ölüm (gag)
- Galicien : morte (gl) linô gâlï, falecemento (gl) linô kôlï, pasamento (gl) linô kôlï
- Gallois : marwolaeth (cy) linô gâlï, angau (cy) linô kôlï, tranc (cy) linô kôlï
- Gbaya tî Sud-Ouest : fio (gso)
- Géorgien : სიკვდილი (ka), გარდაცვალება (ka), მიცვალება (ka)
- Gerêki : θάνατος (el) linô kôlï
- Gotique : 𐌳𐌰𐌿𐌸𐌿𐍃 (got) linô kôlï
- Guarani : mano (gn), e'õ (gn), ñemano (gn)
- Gujarati : મૃત્યુ (gu), મરણ (gu)
- Hakka : 死亡 (hak) sí-mòng
- Haüsä : mutuwa (ha)
- Hawaïen : make (haw)
- Hébreu : מוות \ מָוֶת (he) mavet linô kôlï, מִיתָה (he) mitá linô gâlï
- Hîndi : मृत्यु (hi) linô kôlï, मरण (hi) linô kôlï, मौत (hi) linô gâlï, मर्ग (hi) linô gâlï, मरना (hi), विनाश (hi) linô kôlï, मुर्दनी (hi) linô gâlï, मुर्दन (hi) linô kôlï, अंत (hi) linô kôlï, इंतक़ाल (hi) linô kôlï, फ़ना (hi) linô gâlï, कदन (hi) linô kôlï, देहांत (hi) linô kôlï, शरीरांत (hi) linô kôlï, विदा (hi) linô gâlï, कूच (hi) linô kôlï, परलोकयात्रा (hi) linô gâlï, प्रस्थान (hi) linô kôlï, अजल (hi) linô gâlï, कजा (hi) linô gâlï, वफात (hi) linô gâlï
- Hittite : 𒄭𒅔𒃷 (hit) ḫi-in-kán linô wâwa, 𒀝𒂵𒀀𒋻 (hit) ag-ga-a-tar linô wâwa
- Holandëe : dood (nl) linô kôlï, overlijden (nl) linô wâwa
- Hongruäa : halál (hu), halálozás (hu), elhalálozás (hu), holta (hu), elhunyta (hu)
- Hunsrik : Dod (hrx) linô kôlï
- Iakoute : өлүү (sah)
- Ido : morto (io)
- Interlingua : morte (ia)
- Inuktitut : ᐋᔪᐃᓕᖅᑐᖅ (iu), ᑐᖁᓂᖅ (iu)
- Islânde : dauði (is) linô kôlï, andlát (is) linô wâwa, fráfall (is) linô wâwa
- Istriote : muorto (ist)
- Kabarde : лӏэныгъэ (kbd)
- Kachoube : smierc (csb) linô gâlï
- Kalmouk : үкл (xal)
- Kannara : ಮರಣ (kn)
- Karakalpak : o'lim (kaa)
- Karatchaï-balkar : ёлюм (krc), ажал (krc), аджал (krc)
- Kazakh : өлім (kk), ажал (kk), қаза (kk), опат (kk)
- Khakasse : ӧлім (kjh)
- Kirghiz : өлүм (ky), ажал (ky)
- Kmêre : សេចក្ដីស្លាប់ (km), កាលកិរិយា (km), អនិច្ចកម្ម (km), ការតាយ (km)
- Koreyëen : 죽음 (ko), 사망(死亡) (ko)
- Koumyk : оьлюм (kum) ölüm
- Kreöol tî Haitïi : lanmò (ht)
- Kurmandji : mirin (kmr) linô gâlï, merg (kmr) linô gâlï, wefat (kmr) linô gâlï, mewt (kmr) linô gâlï, emrê Xwedê (kmr) linô kôlï
- Ladin : mort (lld) linô gâlï
- Laotien : ຄວາມຕາຍ (lo), ການຕາຍ (lo), ມໍລະນະ (lo)
- Latêen : mors (la) linô gâlï, nex (la) linô gâlï, exitium (la) linô wâwa, quietus (la) linô kôlï, letum (la) linô wâwa, finis (la) linô kôlï wa gâlï, obitus (la) linô kôlï, funus (la) linô wâwa
- Latgalien : nuove (ltg)
- Laze : ღურა (lzz)
- Letton : nāve (lv) linô gâlï, miršana (lv) linô gâlï
- Lituanien : mirtis (lt) linô gâlï
- Lombard : mort (lmo)
- Luxembourgeois : Doud (lb)
- Macédonien : смрт (mk) linô gâlï
- Malayalam : മരണം (ml)
- Malëe : kematian (ms)
- Maltais : mewt (mt) linô gâlï
- Mannois : baase (gv) linô kôlï
- Maori : mate (mi), mate kiatu (mi) (Death by violence), mate tara-ā-whare (mi) (Death from natural causes), mate whawhati tata (mi) (Sudden death), mate koeo (mi) (Natural death), hautapu (mi) (By violence)
- Marathe : मरण (mr) linô wâwa, मृत्यू (mr) linô kôlï
- Mari tî Tô : колымаш (mhr)
- Maya yucatèque : kíimili' (yua)
- Miamära : မရဏ (my), အသေ (my), သေခြင်း (my)
- Mingrélien : ღურა (xmf)
- Minnan : 死亡 (zh-min-nan) sí-bông
- Mirandais : muorte (mwl) linô gâlï
- Miwok tî Bêndo tî la Sierra : ĉam-ŝy- (csm)
- Mokcha : кулома (mdf)
- Mongol : үхэл (mn)
- Nahuatl : miquiztli (nah)
- Napolitain : morte (nap) linô gâlï
- Navajo : aniné (nv), anoonééł (nv)
- Nepalëe : मृत्यु (ne), मरण (ne)
- Ngbêne Armenïi : մահ (xcl)
- Ngbêne Gerêki : θάνατος (grc) linô kôlï, θανή (grc) linô gâlï, τελευτή (grc) linô gâlï (Polite)
- Nogaï : оьлим (nog)
- Normand : mort (nrm) linô gâlï, décès (nrm) linô kôlï
- Ngbêne Norrois : dauði (non) linô kôlï
- Nörvêzi (bokmål) : død (no) linô kôlï, dødsfall (no) linô wâwa, ende (no) linô kôlï
- Nörvêzi (nynorsk) : daude (no) linô kôlï, dødsfall (no) linô wâwa
- Nyanja : imfa (ny)
- Occitan : mort (oc) linô gâlï, mòrt (oc) linô gâlï
- Oriya : ମରଣ (or), ମୃତ୍ୟୁ (or)
- Oromo : du'a (om)
- Ossète : мӕлӕт (os)
- Oudmourte : кулон (udm), кулэм (udm)
- Ouïghour : ئۆلۈم (ug)
- Oumboundou : kalunga (umb)
- Ouzbek : oʻlim (uz), ajal (uz), vafot (uz), mamot (uz)
- Pachto : مرګ (ps) marg linô kôlï
- Pali : maraṇa (pi)
- Penzäbï : ਮੌਤ (pa), ਜਮ (pa) linô kôlï
- Phénicien : 𐤌𐤅𐤕 (phn)
- Piémontais : mòrt (pms) linô gâlï
- Polonëe : śmierć (pl) linô gâlï, zgon (pl) linô kôlï
- Ngbêne prussien : gals (prg)
- Pûra : morte (pt) linô gâlï, falecimento (pt), óbito (pt)
- Purépecha des hauts-plateaux tî Do : uarhikua (pua)
- Quechua : wañu (qu)
- Rumëen : moarte (ro) linô gâlï
- Rûsi : смерть (ru) linô gâlï, ги́бель (ru) linô gâlï, поги́бель (ru) linô gâlï, кончи́на (ru) linô gâlï
- Ngbêne Rûsi : съмьрть (orv) linô gâlï
- Ruthène : смерть (rue) linô gâlï
- Saho : raba (ssy)
- Same tî Banga : jápmin (se)
- Same skolt : jäämmʼmõš (sms)
- Sanskrit : मृत्यु (sa) mṛtyú linô kôlï, मरण (sa) linô wâwa, निर्वाण (sa) linô wâwa, मार (sa) linô kôlï, मोक्ष (sa) linô kôlï, अन्त (sa) linô kôlï, काल (sa) linô kôlï, मृत (sa) linô kôlï, अभाव (sa) linô kôlï
- Santal : ᱢᱳᱨᱳᱱ (sat)
- Sarde : molte (sc), morte (sc), morti (sc) linô gâlï
- Bas-saxon tî Holandëe : dood (nds-nl) linô kôlï
- Scots : daith (sco)
- Serbo-croate : smȑt (sh) linô gâlï, pogíbija (sh) linô gâlï (In battle) / смр̏т (sh) linô gâlï, поги́бија (sh) linô gâlï (In battle)
- Shingazidja : wafati (zdj), hufa (zdj), mauti (zdj), mfo (zdj), mfariki (zdj)
- Shinuäa (mandarin) : 死亡 (zh) sǐwáng
- Sicilien : morti (scn) linô gâlï
- Silésien : śmiyrć (szl) linô gâlï
- Sindhi : وَفاتِ (sd) vafāti
- Ngbêne slave : съмрьть (cu) linô gâlï
- Slovaque : smrť (sk) linô gâlï
- Slovène : smrt (sl) linô gâlï
- Somalïi : dhimasho (so)
- Bas-sorabe : smjerś (dsb) linô gâlï
- Haut-sorabe : smjerć (hsb) linô gâlï
- Soranî : مەرگ (ckb), وەفات (ckb)
- Sueduäa : död (sv) linô kôlï wa gâlï
- Svane : დაგარ (sva)
- Swahili : kifo (sw)
- Syriaque classique : ܡܘܬܐ (syc) mawtā linô kôlï
- Tabassaran : аьжал (tab)
- Tadjik : марг (tg), вафот (tg)
- Tagalog : kamatayan (tl)
- Tämûli : மரணம் (ta)
- Tatar tî Crimée : ölüm (crh), ecel (crh)
- Tatare : үлем (tt), әҗәл (tt)
- Tchaghataï : اولوم (chg) ölüm, اولم (chg) ölim
- Tchétchène : валар (ce), ӏожалла (ce)
- Tchouvache : вилӗм (cv)
- Télougou : మరణము (te), చావు (te)
- Thâi : ความตาย (th), มรณะ (th)
- Tibétain : འཆི་བ (bo)
- Tigrigna : ሞት (ti)
- Tokharien B : srukelle (txb)
- Tongien : mate (to)
- Touvain : өлүм (tyv)
- Tupinambá : eõ (tpn)
- Turkmène : ölüm (tk), ajal (tk)
- Tûrûku : ölüm (tr), mevt (tr), memat (tr) (Archaic), vefat (tr), irtihal (tr) (Archaic)
- Tûrûku tî âOttoman : اولوم (ota) ölüm, موت (ota) mevt, مرگ (ota) merg
- Tyêki : smrt (cs) linô gâlï
- Ukrêni : смерть (uk) linô gâlï
- Ûrdu : موت (ur) maut linô gâlï, مرگ (ur) marg linô gâlï, مرت (ur) mritu linô kôlï
- Vénitien : morte (vec) linô gâlï
- Vietnäm : (cái, sự) chết (vi), tử vong (vi)
- Volapük : deadam (vo)
- Wallon : moirt (wa) linô gâlï
- Wolof : dee (wo)
- Wu : 死亡 (wuu) sr vaan
- Xhosa : ukufa (xh)
- Yiddish : טויט (yi) linô kôlï, מוות (yi) moves linô kôlï, מיתה (yi) mise linô gâlï
- Yoruba : ikú (yo)
- Youkaguir tî la toundra : йабал (ykg)
- Zâmani : Tod (de) linô kôlï, Exitus (de) linô kôlï (Medical jargon)
- Zâmani tî Banga : Dood (nds-de) linô kôlï
- Zaponëe : 死 (ja) し, shi, 死亡 (ja) しぼう, shibō
- Zavanëe : pati (jv), kepatèn (jv)
- Zhuang : daindangdumz (za), daindangndaek (za)
- Zûlu : ukufa (zu)
Âlïndïpa[Sepe]
- Karan, Elke, Kêtê bakarî tî Sängö: Farânzi, Angelëe na Yângâ tî Zâmani, 1st ed. , 1995 → dîko mbëtï
- Musanji Ngalasso-Mwatha, Bakarî Farânzi – Lingäla – Sängö , 2013, OIF/ELAN/Présence africaine